سونا و سلامتی: افزایش طول عمر و دوره سلامت
نگرش به پیری به عنوان اجتناب ناپذیری غیرقابل تغییر، جای خود را به امکانات طولانی کردن طول عمر و ارتقای دوره سلامت داده است. دوره سلامت به عنوان دوره ای از زندگی فرد تعریف می شود که در سلامت کامل سپری می شود، بدون بیماری های مزمن و ناتوانی هایی که معمولاً همراه با پیری است (1).
تمدید دوره سلامت، زمان سپری شده در بیماری را کاهش می دهد و آن را به سال های آخر عمر منتقل می کند.
استفاده از سونا به عنوان راهی معتبر برای افزایش طول عمر و تمدید دوره سلامت مطرح شده است.
حمام کردن در گرما به منظور تصفیه، پاکسازی و بهبود، یک عمل باستانی است که هزاران سال در بسیاری از فرهنگ ها مشاهده شده است. استفاده از سونا، که همچنین به عنوان “حمام سونا” شناخته می شود، با قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض دمای بالا، به طور معمول در محدوده 45 تا 100 درجه سانتیگراد، مشخص می شود.
این قرار گرفتن باعث ایجاد گرمازدگی خفیف می شود، دمای داخلی بدن را افزایش می دهد که باعث ایجاد یک پاسخ تنظیم حرارت می شود که شامل مکانیسم های نورواندوکرین، قلبی عروقی و سیتوپروتکتیو (2) می شود.
داده های قانع کننده از مطالعات مشاهده ای، مداخله ای و مکانیکی ادعاهایی را تأیید می کند که استفاده از سونا دوره سلامت را طولانی می کند.
پاسخ فیزیولوژیکی به استرس گرما
قرار گرفتن در معرض دمای بالا بدن را تحت فشار قرار می دهد و باعث ایجاد یک پاسخ سریع و قوی می شود که به طور عمده بر پوست و سیستم قلبی عروقی تأثیر می گذارد.
خروجی قلب ممکن است تا 60-70 درصد افزایش یابد، در حالی که ضربان قلب افزایش می یابد و حجم ضربه ای ثابت می ماند (3).
به طور همزمان، حدود 50-70 درصد از گردش خون بدن از هسته به پوست هدایت می شود تا تعریق را تسهیل کند و باعث شود مایعات با سرعتی معادل 0.6 تا 1.0 کیلوگرم در ساعت دفع شوند.
حجم پلاسما نیز افزایش می یابد که منبع ذخیره مایعات را برای تعریق فراهم می کند، بدن را برای جلوگیری از افزایش سریع دمای بدن خنک می کند و تحمل گرما را افزایش می دهد.
شکل پاسخ فیزیولوژیکی به استرس گرما
استرس گرما باعث افزایش دمای داخلی بدن، تسهیل باز توزیع خون و افزایش تولید عرق می شود. ضربان قلب و خروجی قلب افزایش می یابد، در حالی که حجم ضربه ای ثابت می ماند.
استفاده مکرر از سونا بدن را به گرما عادت می دهد و پاسخ بدن به قرارگیری های بعدی را بهینه می کند.
مکانیسم های محافظتی رخ می دهد که نه تنها آسیب سلولی را ترمیم می کند، بلکه در برابر قرارگیری های بعدی با استرسورهای شدیدتر نیز محافظت ایجاد می کند.
بسیاری از پاسخهای فیزیولوژیکی به استفاده از سونا به طور قابل توجهی شبیه پاسخهایی است که در طول تمرینات هوازی با شدت متوسط تا شدید تجربه میشود. استفاده از سونا به عنوان جایگزینی برای تمرینات هوازی برای افرادی که به دلیل بیماریهای مزمن یا محدودیتهای فیزیکی قادر به فعالیت بدنی نیستند، پیشنهاد شده است (4).
مکانیسمهای مولکولی متعددی وجود دارند که آسیب و تجمع پروتئین را کاهش میدهند و فرآیندهای آنتیاکسیدانی، ترمیمی و تخریبی درون زا را فعال میکنند.
یکی از اصلی ترین مکانیسم های مولکولی، افزایش بیان پروتئین های شوک حرارتی است.
افزایش بیان پروتئین های شوک حرارتی با ترمیم پروتئین های آسیب دیده از اختلال و تجمع پروتئین جلوگیری می کند و شواهد حیوانی نشان می دهد که پروتئین های شوک حرارتی ممکن است در برابر بیماری های عصبی-تخریجی محافظت ایجاد کنند (5).
علاوه بر این، پروتئین های شوک حرارتی همچنین آتروفی عضلات را تعدیل می کنند و با طول عمر انسان مرتبط هستند.
تأثیر حمام سونا بر افزایش دوره سلامت
در ادامه، فواید کلیدی چگونگی ارتقاء و تمدید دوره سلامت توسط حمام سونا را خلاصه و ارائه خواهم کرد.
ارتقاء سلامت قلب و عروق
قرار گرفتن در معرض گرما پاسخ های محافظتی ایجاد می کند که سلامت قلب و عروق را تقویت می کند. برخی از این پاسخ ها، واکنش های تجربه شده در حین ورزش را تکرار می کنند (به عنوان مثال، افزایش ضربان قلب و فشار خون).
استفاده منظم از سونا ، مانند ورزش، به طور کلی باعث کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک می شود. همچنین باعث افزایش کسر جهشی بطن چپ و کاهش زمان خروج خون از بطن چپ، بهبود تطابق عروق و بهبود اتساع وابسته به جریان (اندکس عملکرد اندوتلیال) می شود (6).
شکل: استفاده طولانی مدت از سونا از بیماری های قلبی عروقی محافظت می کند
استفاده طولانی مدت از سونا با کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در حالت استراحت، افزایش کسر جهشی بطن چپ و کاهش زمان خروج خون از بطن چپ، بهبود تطابق عروق و بهبود اتساع وابسته به جریان (شاخص عملکرد اندوتلیال)، پاسخ های محافظتی را در برابر فرآیندهای پاتولوژیکی (بیماری زایی) که باعث بیماری قلبی عروقی و ناتوانی های مرتبط با آن می شود، القا می کند.
مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی عروقی
شواهد نشان می دهد که فواید قلبی عروقی وابسته به دوز، با دفعات و مدت زمان استفاده از سونا مرتبط است. در حالی که خطر مرگ ناگهانی قلبی برای مردانی که 2-3 بار در هفته از سونا استفاده می کردند 22 درصد کمتر بود، این خطر برای مردانی که 4-7 بار در هفته از سونا استفاده می کردند 63 درصد کمتر بود، در مقایسه با مردانی که یک بار در هفته از سونا استفاده می کردند.
خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی کشنده برای مردانی که 2-3 بار در هفته از سونا استفاده می کردند 27 درصد کمتر و برای مردانی که 4-7 بار در هفته از سونا استفاده می کردند 50 درصد کمتر بود، در مقایسه با مردانی که یک بار در هفته از سونا استفاده می کردند.
به طور مشابه، مدت زمان نیز تأثیرگذار است و جلسات طولانیتر مفیدتر هستند.
به عنوان مثال، خطر مرگ ناگهانی قلبی در بین مردانی که جلسات سونا آنها 11 دقیقه یا کمتر بود 7 درصد کمتر بود و در بین کسانی که جلسات سونا آنها 19 دقیقه یا بیشتر بود 52 درصد کمتر بود.
علاوه بر این، تمرینات هوازی همراه با استفاده مکرر از سونا اثر هم افزایی در کاهش مرگ و میر ناشی از مشکلات قلبی عروقی و مرگ و میر ناشی از همه علل دارد.
نارسایی احتقانی قلب
شواهد حاصل از کارآزماییهای بالینی کنترلشده نشان داد که درمان با سونا، سطوح پپتید ناتریورتیک نوع B بیماران (بیومارکر نارسایی احتقانی قلب)، استقامت، نسبت قفسه سینه به شکم و وضعیت بیماری را نسبت به افرادی که مراقبت های پزشکی استاندارد دریافت کردند، بهبود بخشید (5).
گروه کنترل که تحت درمان دارویی متعارف قرار گرفتند هیچ تغییر قابل توجهی نشان ندادند.
همچنین بخوانید >> اکسیژن و نقش حیاتی آن در ورزش
بیماری عروق کرونر قلب
تاثیر سونا در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب با انسداد مزمن کل عروق کرونر، بهبود عملکرد اندوتلیال عروقی را نشان داد که با اتساع وابسته به جریان شریان بازویی اندازه گیری شد. در گروه کنترل که تحت درمان دارویی استاندارد قرار گرفتند، هیچ بهبود قابل توجهی مشاهده نشد.
بیماری عروق محیطی
استفاده از سونا در طی یک دوره 10 هفتهای منجر به بهبود سطح درد، استقامت در راه رفتن و جریان خون در اندام تحتانی شد.
دیس لیپیدمی
قرار گرفتن منظم در معرض سونا، کلسترول سرم و لیپوپروتئین ها را در بزرگسالان سالم تعدیل می کند. شواهد نشان می دهد که استفاده از سونا باعث کاهش کل کلسترول پلاسما و غلظت لیپوپروتئین با چگالی پایین می شود.
فشار خون بالا
شیوع کمتر فشار خون بالا از طریق بهبود تطابق عروقی، یکی از ویژگی های مشترک بین کاربران سونا است. جالب اینجاست که نشان داده شده است که یک جلسه سونا باعث کاهش فشار خون و بهبود تطابق عروقی می شود. استفاده از سونا ممکن است به عنوان یک روش غیر دارویی برای کنترل و احتمالاً پیشگیری از فشار خون بالا عمل کند.
اختلال عملکرد اندوتليال
درمان با سونا در بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب، عملکرد اندوتلیال را با افزایش قابل توجه در اتساع وابسته به جریان بهبود بخشید و عملکرد قلب را نیز تقویت کرد(7).
اختلال عملکرد بطن چپ
استفاده از سونا به صورت تک جلسه ای و بلند مدت، عملکرد بطن چپ را در بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب از طریق کاهش پیش بار ناشی از گشاد شدن عروق حرارتی، بهبود بخشید. در نتیجه، استفاده از سونا ممکن است ارزش درمانی برای درمان بیماری قلبی عروقی در مرحله پیشرفته داشته باشد (8).
تـغییرات ضربان قلب
تغییرپذیری ضربان قلب (HRV) بالاتر یا تغییرپذیری بیشتر بین ضربان قلب، نشانگر سلامت سیستم عصبی خودمختار است و HRV را به یک نشانگر شناخته شده خطر قلبی عروقی تبدیل می کند. شواهد نشان می دهد که استفاده از سونا از طریق تعدیل سیستم عصبی خودمختار، اثرات مشابهی با ورزش برای افزایش HRV ایجاد می کند. استفاده از سونا یک استراتژی درمانی بالقوه در درمان آریتمی های قلبی است که از ویژگی های رایج نارسایی قلبی عروقی به شمار می رود.
التهاب
نشانه های التهاب با افزایش سن افزایش می یابد. ورزش باعث ایجاد یک پاسخ التهابی ناشی از آزاد شدن سیتوکین پیش التهابی IL-6 می شود که به نوبه خود باعث ایجاد یک پاسخ مقابله ای از طریق آزاد شدن سیتوکین های ضد التهابی IL-1ra و IL-10 می شود (9).
بخشی از این واکنش ناشی از ورزش به دلیل افزایش دمای داخلی بدن در حین فعالیت بدنی است و به احتمال زیاد برخی از مزایای مرتبط با ورزش منظم را توضیح می دهد.
استراتژیهای غیرفعال مانند درمان با سونا که باعث افزایش دمای بدن میشوند نیز ممکن است به طور مشابه التهاب را کاهش دهند و به ویژه برای افرادی که به دلیل محدودیتهای فیزیکی یا شناختی قادر به انجام ورزش منظم نیستند، مفید باشند (6).
پروتئین C-reactive (CRP) که یک واکنشدهنده فاز حاد است، یک نشانگر التهابی مهم است. CRP با ایجاد آترواسکلروز، از دست دادن انعطافپذیری عروقی و شیوع بیشتر رویدادهای قلبی عروقی مرتبط است (10).
شواهد نشان می دهد که استفاده از سونا باعث کاهش سطح خونی CRP می شود (11).
سلامت ذهنی و شناختی
افزایش نوروژنز
استرس گرما و ورزش باعث افزایش بیان عامل نوروتروفیک مشتق از مغز (BDNF) می شود، پروتئینی که روی نورون های سیستم عصبی مرکزی و محیطی عمل می کند تا رشد نورون های جدید را تقویت کند. BDNF همچنین در هیپوکامپ، قشر مغز، مخچه و بخش هایی از پیش مغز قاعده ای که در یادگیری، حافظه بلند مدت و عملکرد اجرایی نقش دارند، فعال است.
علاوه بر این، BDNF در بافت ماهیچه ای در حال ورزش تولید می شود، جایی که در ترمیم ماهیچه و رشد سلول های عضلانی جدید نقش دارد (12).
تحقیقات نشان می دهد که گرما درمانی کل بدن باعث افزایش سطح BDNF سرم و کاهش سطح کورتیزول پلاسما می شود که این مورد فایده دیگری از درمان منظم با سونا است.
بیماری های نورودژنراتیو
مردانی که 4-7 بار در هفته از سونا استفاده می کردند، در مقایسه با مردانی که فقط یک بار در هفته از سونا استفاده می کردند، 65 درصد کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را داشتند (13).
چندین مکانیسم ممکن است وجود داشته باشد که چرا استفاده مکرر از سونا می تواند بیماری های نورودژنراتیو را کاهش دهد. جریان خون برای عملکرد طبیعی مغز حیاتی است. به همین دلیل، بیماری های قلبی عروقی و زوال عقل از بیماری های همراه شایع هستند. قرار گرفتن در معرض گرما باعث افزایش تولید BDNF برای تقویت نوروژنز می شود که یکی از دلایلی است که استفاده از سونا در پیشگیری از بیماری آلزایمر نقش مهمی دارد (14).
افسردگی
نشان داده شده است که استفاده از سونا علائم افسردگی را کاهش می دهد. برخی از این فواید بر خلق و خوی ناشی از افزایش حاد سطح پلاسمایی IL-6 پیش التهابی و IL-10 ضد التهابی است، مانند اثرات مشاهده شده بعد از ورزش (9).
بتا-اندورفین و سیستم opioidergic
بتا-اندورفین ها، مواد افیونی درون زا هستند که عمدتاً در غده هیپوفیز قدامی مغز تولید و ذخیره می شوند. آنها نقش مهمی در مدیریت درد و مدار پاداش دارند. شواهد نشان می دهد که بتا-اندورفین ها تا حدودی مسئول احساس سرخوشی یا لذت بخشی هستند که به طور معمول در پاسخ به ورزش رخ می دهد (15).
استفاده از سونا باعث افزایش قابل توجه بتا-اندورفین می شود.
عملکرد ایمنی و عفونت های تنفسی
کاهش عملکرد ایمنی یکی از ویژگی های بارز پیری است. شواهد نشان می دهد که HSP ها نقش مهمی در حفظ مقاومت ایمنی دارند. استفاده از سونا با کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری های تنفسی مزمن یا حاد، از جمله ذات الریه، همراه است (16).
شواهد نشان می دهد که درمان با سونا باعث بهبود عملکرد تنفسی در مردان مبتلا به بیماری انسدادی ریه می شود (17).
علاوه بر این، استفاده از سونا در کاهش ابتلا به سرماخوردگی موثر است. اثرات مثبت استفاده از سونا بر سلامت تنفسی ممکن است با کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب ناشی از گرمازدگی یا از طریق اثرات مستقیم بر بافت ریه مرتبط باشد.
خلاصه
استفاده از سونا با فواید سلامتی متعددی همراه است، از سلامت قلب و عروق و شناختی گرفته تا تناسب اندام. به طور کلی برای بزرگسالان سالم بی خطر تلقی می شود و ممکن است برای افراد خاص با نظارت پزشکی مناسب بی خطر باشد.
استرس گرما ناشی از استفاده از سونا، پاسخ های مولکولی ایجاد می کند که از بدن در برابر آسیب محافظت می کند، مانند پاسخ هایی که توسط تمرین با شدت متوسط تا بالا ایجاد می شود و ممکن است روشی برای جلوگیری از تأثیرات پیری و تمدید دوره سلامت ارائه دهد.
حالا که می دانید سونا چقدر می تواند برای سلامتی شما مفید باشد، می توانید در اینجا همه چیز را در مورد مزایای غوطه ور شدن در آب سرد یاد بگیرید.